Op 19 april werd op de Universiteit van Tilburg een symposium gehouden over bedelfeesten in de Lage Landen. Bedelfeesten kwamen zeker in de arme zandstreek rond de grens sterk voor en leven er nog door bv. als kinderen met Oudjaar of Driekoningen, voor wat snoep zingend langs de huizen gaan. Doel van het symposium was na te gaan hoe deze eeuwenoude tradities kunnen geborgd worden en een plaats kunnen hebben in de huidige samenleving. Ook gemeenten kunnen daarbij een rol vervullen.
Bedelfeesten zijn tradities als Driekoningenzingen, Sint Maarten, Vastenavond en Nieuwjaarzingen. De meeste situeren zich bij het begin van of tijdens de winter. Ze zorgden ervoor dat tijdens deze barre tijd voedsel, brandstof en eventueel geld gedeeld werd met de armen. Er kan een vergelijking worden gemaakt met hedendaagse vormen van delen, zoals voedsel-, kleding- en speelgoedbanken.
Hier ligt een eerste kans om deze tradities te laten verder leven. Men kan ze laten inspelen op de brede bereidheid om te delen, om te geven, voor een goed doel of voor een vereniging. In plaats van bedelfeesten, spreken we misschien beter over Geeffeesten.
Sinds de 19de eeuw werden bedelfeesten steeds meer kinderfeesten. In verschillende gemeenten, vooral aan de zuidzijde van de grens, leven deze tradities zo nog sterk door. Aandacht ervoor in de scholen, gemeenten die zorgen voor een waarschuwend verkeersbord, chocomelkbedeling onderweg, aanmaak van zangzakken, het helpt allemaal om ze springlevend te houden, zoals getuigd werd vanuit Essen en door de Erfgoedcel Kempens Karakter.
Bedeltradities komen wereldwijd in veel culturen voor. Ook dit biedt, in onze diverse samenleving, kansen om juist op basis van cultuurverschillen elkaar te ontmoeten, cultuurdrempels te slechten en tradities op een vernieuwde manier te laten doorleven, zoals bij de Sterrentocht in Tilburg.
Het congres op de Tilburgse Universiteit is een eerste presentatie van een onderzoek naar bedeltradities in Vlaanderen en Nederland. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door het Verbond Volkscultuur in de Lage Landen (VVLL) en de aan de Universiteit verbonden Brabant-Collectie. Op de wat langere termijn worden de resultaten van het onderzoek samengebracht in een boek. Ook wordt ernaar gestreefd om de bedeltradities geplaatst te krijgen op de erfgoedlijst van de UNESCO.
(Foto’s: Frans Schrauwen)
